مطالبه و اجرای مهریه – توقیف اموال شوهر
مهریه مالی است که طبق قانون و به تبعیت از شریعت اسلام ، مرد متعهد به پرداخت آن می شود.هر چیزی که مالیت داشته باشد یعنی قابل خرید و فروش باشد را می توان مهریه زن قرار داد.عدم ذکر مهر در عقد یا شرط عدم وجود یا عدم تعلق آن عقد را بی اعتبار نمی کند ولی شرط باطل است؛ به جز در عقد موقت یا نکاح منقطع که عدم ذکر مهر یا شرط تعلق آن عقد را هم با وضعیت بطلان مواجه می نماید.زوجه (زن) برای گرفتن مهریه خود از دو راه میتواند اقدام کند. یکی اینکه به دادگاه خانواده مراجعه نموده و دادخواست مطالبه مهریه بدهد و دیگر اینکه به دفترخانه ازدواجی که عقد در آن واقع شده مراجعه کرده و صدور اجرائیه مهریه را درخواست نماید.تشخیص اینکه کدام یک از این دو راه مناسب تر است و زودتر زوجه را به مقصود وصول مهریه میرساند، امری فنی و تخصصی و دقیق است که توصیه میشود قبل از هر اقدامی به یک وکیل مهریه، خانواده، توقیف اموال و دعاوی حقوقی مراجعه نموده و مشورت نمایید و یا پیگیری وصول و اجرای مهریه خود را به آن وکیل بسپارید.لازم به ذکر است در مطالبه مهریه توسط زوجه (زن) مانند هر دعوای حقوقی دیگر این امکان وجود دارد که خواهان قبل از مطالبه طلب یا هم زمان با آن میتواند همراه با مطالبه اصل طلب تقاضای توقیف اموال بدهکار بنماید. در دعوای مطالبه مهریه، زن خواهان بوده و شوهر خوانده و بدهکار است و زن میتواند هم زمان با مطالبه مهریه خود تقاضای توقیف اموال منقول و غیر منقول شوهر را بنماید.

شرایط مطالبه مهریه در قانون جدید
اصل استحقاق زن برای گرفتن مهریه یا تعلق مهریه به زوجه از زمان قانونگذاری با توجه به منبع استنباط آن که احکام فقهی است، تغییر چندانی نداشته ولی قانونگذار در جهت ایجاد نظم تلاش نموده کیفیت وصول را با محدودیت هایی مواجه کند.
از جمله اینکه در دوره ای فقط برای مطالبه مهریه تا سقف 110 سکه صدور دستور جلب و بازداشت در قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی را مجاز می دانست و پس از آن نه قانونگذار بلکه ریاست قوه قضاییه مطابق یک دستور العمل به طور کلی قضات را از صدور حکم و دستور جلب منع نمود.
همچنین به موجب دستور العمل جداگانه ای در سالهای اخیر ضرورتاً گرفتن مهریه ابتدا باید در قالب اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا و از اداره پنجم اجرای ثبت صورت گیرد و در صورت عدم کشف مال است که فقط زوجه مجاز به مراجعه به دادگاه های خانواده پس از مختومه نمودن پرونده در اداره اجرای ثبت خواهد بود.
شرایط مطالبه مهریه از پدر شوهر
اصولاً مسئول پرداخت مهریه خود شخص زوج است و مهریه را فقط می توان از محل اموال زوج توقیف و وصول نمود ولی در موارد نادری ممکن است بتوان به اشخاص دیگر هم رجوع کرد. این موارد عبارتند از :
1- در جاییکه شخص ثالثی مانند پدر زوج پرداخت مهریه را ضمانت نموده باشد.
2- در جاییکه شخص دیگری با امضاء و قبول ضمن عقد نکاح پرداخت مهریه را تعهد نموده باشد.
نکته – فرق دو مورد بالا این است که در فرض اول زوج هم مسئولیت دارد و زوجه با توجه به کیفیت ضمانت حق مراجعه به ضامن یا شوهر خود را خواهد داشت.ولی در مورد دوم شوهر هیچ مسئولیتی ندارد و از ابتدا متعهد پرداخت شخص دیگری است.
نکته – در موردی که با فوت مورث زوجه اقدام به توقیف سهم الارث وی می کند در واقع پرداخت کننده مهریه خود شوهر است و مال توقیف شده در قالب قهری ارث به مالکیت وی درآمده و قابل مقایسه با دو مورد بالا نیست.
شرایط گرفتن مهریه عندالاستطاعه
در گذشته برای محدود نمودن امکان مطالبه بی دلیل مهریه از سوی زوجه آن را مقید به قید عندالاستطاعه می نمودند تا فقط در صورتی امکان اعمال به زوج باشد که استطاعت آن را داشته باشد.اثر این شرط در جایی اهمیت داشت که زوج مالی برای توقیف نداشت در نتیجه دیگر زوجه نمی توانست او را ممنوع الخروج نماید یا حکم جلب او را بگیرد.
اما در حال حاضر با توجه به قیود و شرایطی که برای مطالبه مهریه اعمال شده است می توان گفت تمامی مهریه ها به نوعی عند الاستطاعه هستند چرا که حتی اگر زوجه مطالبه نماید امکان اعمال فشار چندانی جز ممنوع الخروجی روی زوج نیست.
در نقطه مقابل عندالاستطاعه شرط عند المطالبه است که به طور مطلق در خصوص تمام بدهی ها قابل تصور است.

نکات حقوقی در مطالبه مهریه و توقیف اموال شوهر
1- به اجرا گذاشتن مهریه به دو صورت کلی امکان پذیر است؛ یکی مراجعه به دادگاه خانواده و دیگری مراجعه به دایره اجرای ثبت مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج .
2- اگر مهریه سکه یا طلا باشد و شوهر نتواند اصل آن را بپردازد، قیمت روز مطالبه آنها (روزی که زن آن را از طریق اجرای ثبت و یا دادگاه مطالبه می کند) ملاک اجرای قانونی حکم است. اگر سند ازدواج رسمی نباشد، زن برای گرفتن مهریه خود باید از طریق تسلیم دادخواست به دادگاه اقدام کند.
3- در صورت ناتوانی زوجه از پرداخت هزینه دادرسی وی می تواند دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را به پیوست دادخواست مهریه ارایه دهد که دادگاه بدوا به این خواسته رسیدگی و سپس به خواسته اصلی می پردازد. بدیهی است زوجه در صورت اثبات اعسار، از پرداخت هزینه دادرسی معاف خواهد بود.
4- پس از مطالبه مهریه توسط زن اگر مرد مدعی باشد که قبلا مهریه را پرداخت نموده است می تواند حسب مورد با تقدیم لایحه پاسخ به ادعای گرفتن مهریه به دادگاه (در صورتی که مطالبه مهریه زا دادگاه صورت گرفته باشد) یا تقدیم دادخواست ابطال اجراییه (در صورتی که مطالبه از طریق اداره اجرای ثبت صورت گرفته باشد) به مطلوب و مقصود خود برسد.




